أولی الألباب چه کساني هستند؟

أولی الألباب چه کساني هستند؟

"اولو" در عربي به معني صاحب و «الباب» جمع «لبّ» است، لب هم به معني خرد مي باشد ، در جمع به معنی صاحبان عقل و خرد است. خرد به معنی انديشه و تفکر است. انديشه و تفکر بخششی است الهي که نصيب همه افراد شده است بجز موارد استثنا که مصلحت خداوند در آن بوده است .  بنابرين هر شخصي كه در  عقيده اش محكم  بوده و  كارهايش را با تفكر و خرد و بدور از شيوه هاي احساسي و پندار غلط انجام مي دهد ، جزو اولي الباب خواهد بود.

تعبيرات قرآن کريم از علما و دانشمندان

در قرآن کريم ،تعبيرات و اصطلاحات گوناگوني براي علما و دانشمندان ذکر شده که عبارتند از :«علما ،عالمون و عالمين ،الذين يعلمون ،الذين اوتوا العلم ،الراسخون في العلم ،اولوا العلم ،اولوا الالباب و اولي الالباب ،اولي النهي ،اولي الابصار ،من عنده الکتاب من عبده من الکتاب ،قوم يعملون قوم يعقلون ،قوم يتفکرون ،ربانيون (علماي مسيحي )،احبار(علماي يهود )و رهبان» 

البته اگرچه تمامي اصطلاحات و تعبيرات فوق بيانگرمفهوم عالم و دانشمند است ،در جزئيات معاني آنها تفاوت هايي وجود دارد

مجموعه اياتي که در قران در مورد الباب سخن به ميان امده است:

بقره 269 و 197 ، ال عمران 7، رعد19، ابراهيم 52، ص 29، و مائده 100، طلاق 10

يُؤتِي الْحِكْمَةَ مَن يَشَاءُ وَمَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ (بقره 168) 

(خدا) به هر كس كه بخواهد حكمت مى‏بخشد، و به هر كس حكمت داده شود، به يقين‏، خيرى فراوان داده شده است‏؛ و جز خردمندان‏، كسى پند نمى‏گيرد. (بقره 168) 

• لازمه پند گرفتن خردمند بودن است

الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فيهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِي الْحَجِّ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى‏ وَ اتَّقُونِ يا أُولِي الْأَلْبابِ  (بقره 197)

حج در ماههاى معينى است پس هر كس در اين [ماه]ها حج را [برخود] واجب گرداند [بداند كه] در اثناى حج همبسترى و گناه و جدال [روا] نيست و هر كار نيكى انجام مى‏دهيد خدا آن را مى‏داند و براى خود توشه برگيريد كه در حقيقت بهترين توشه پرهيزگارى است و اى خردمندان از من پروا كنيد (197 بقره)

• خردمندان نیز مورد تذکر قرار می گیرند 
• لازمه پرهیزگاری خردمند بودن است

سوره ال عمران : آیه 7 هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ ( ال عمران 7)

این خداوند است که اين كتاب [قرآن‏] را بر تو فرو فرستاد. پاره‏اى از آن، آيات محكم [صريح و روشن‏] است. آنها اساس كتابند و [پاره‏اى‏] ديگر متشابهاتند [كه تأويل‏پذيرند]. اما كسانى كه در دلهايشان انحراف و کجی است، براى فتنه‏جويى و طلب تأويل آن [به دلخواه خود،] از متشابه آن پيروى مى‏كنند، با آنكه تأويلش را جز خدا كسى نمى‏داند. و ريشه‏داران در دانش [آنان كه‏] مى‏گويند: «ما بدان ايمان آورديم، همه [چه محكم و چه متشابه‏] از جانب پروردگار ماست»، و جز خردمندان كسى متذكر نمى‏شود. ( ال عمران 7)

• تذکر خدا تنها به درد خردمندان می خورد زیرا در تذکره ها تفکر می کنند 

أَفَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ )رعد19(

آيا کسي که ميداند آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده حق است، همانند کسي است که نابيناست؟! تنها صاحبان انديشه متذکر ميشوند)رعد19(

• خردمندان افرادی مهم هستند زیرا تنها آن ها متذکر می شوند

هَذَا بَلاَغٌ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِ وَلِيَعْلَمُواْ أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ ﴿ابراهیم 52﴾

اين [قرآن] ابلاغى براى مردم است [تا به وسيله آن هدايت‏شوند] و بدان بيم يابند و بدانند كه او معبودى يگانه است و تا صاحبان خرد پند گيرند ﴿ابراهیم 52﴾ 

• صاحبان خرد نیز باید پند بگیرند

کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْکَ مُبارَکٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ) ص 29 (

این کتابی است پربرکت که بر تو نازل کرده ایم تا در آیات آن تدبّر کنند و خردمندان متذکّر شوند) ص 29 (

• خردمندان در آیات قرآن تفکر می کنند 
• خردمندان متذکر می شوند

قُلْ لا يَسْتَوِي الْخَبيثُ وَ الطَّيِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبيثِ فَاتَّقُوا اللَّهَ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ) مائده 100 (

بگو: هرگز پلید و پاک ( چه از روان انسانی باشد و چه از عقاید و اخلاق و عمل وی ) یکسان نیستند هر چند زیادی پلیدها تو را به شگفت آورد. پس ای صاحبان خرد ، از خدا پروا کنید ، شاید رستگار گردید.) مائده 100 (

• خردمندان نسبت به دیگران به رستگاری نزدیک ترند

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُوْلِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا قَدْ أَنزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا (طلاق10)

خدا براى آنان عذابى سخت آماده كرده است پس اى خردمندانى كه ايمان آورده‏ايد از خدا بترسيد راستى كه خدا سوى شما تذكارى فرو فرستاده است(طلاق10) 

• خداوند توجه ویژه ای به خردمندان مومن دارد

نتیحه گیری:

کلمه ترکيبي " اولي الالباب"  در آيات فراواني از قرآن مجيد آمده است . خداوند در قران  کريم  مکررا انسان را به انديشيدن و تفکر سالم دعوت نموده است و  همينطور بزرگان دين ما يک ساعت تفکر را با  هفتاد سال عبادت برابر دانسته اند.          از جمله نشانه هاي خردمندان1- داشتن  تقوا  و پرهيز کاري است که حاصل خرد و انديشه بوده و خرد و انديشه نيز تقوي را به دنبال خواهد داشت. در واقع اين دو لازم و ملزوم هم و تاثير گذار در هم خواهند بود2- ترجيح دادن زندگي آخرت بر زندگي دنيا 3- اين گروه با دقت نظر به اطراف خويش توجه دارند و علامت‌هاي تجربي از جمله خلقت آسمانها و زمين ، رفت و آمد شب و روز ، ابر و باد و  باران ،  سبزي و خرّمي گياهان ، حيوانات و جانداران مختلف ، خواص مربوط به هر عنصر  و تفاوت عمده آن با ساير عناصر و ... همه نشانه‌هاي طبيعي در نظام خلقت الهي را زير نظر مي گيرندو به سادگي از کنار آنها نمي گذرند. 4-  پند و عبرت‌گيري از حوادث روزگار است 5-  اطاعت از فرمان الهي است زيراعاقل چون در عظمت خدا تفکر نموده و او را والاترين و با عظمت ترين  موجود و خالق کل جهان هستي يافته6-  کسي که قرآن را به عنوان کتابي که از جانب خداوند نازل شده است، تصديق نکند و آن را ساخته و پرداخته دست بشر پندارد  اهل خرد و تعقل نيست. 7- داشتن پيوندي محكم ميان خود و خدايش بوده و از صميم دل به آن معتقد است و همه چيز خود را در زندگي و حتي مرگ خود را از آن او مى‏داند و زندگي مادي را بدون تکيه گاه معنوي جز بدبختى نمي داند  ودر برابر عظمت خداوند احساس كوچكى نموده و داراي خضوع و خشوع در برابر اوست

منبع:

http://jalasehma.blogfa.com