کلمه تقوا از کلمات پر کاربرد در قرآن و نهج البلاغه است. در نهج البلاغه خطبه ای با نام خطبه متقین آمده است که آن را امام علی برای فردی که از ایشان درخواست کرده بود که تصویری از متقین به او بدهد، خوانده بودند.
این کلمه از ریشه تقی است که به معنی حفظ و نگهداری می باشد ولی در زبان فارسی کمتر دیده شده است که آن را نگهداری معنی کنند همچنین در بعضی از جا های قرآن از آن با معنی ترسیدن یاد شده است مانند: اتّقوا الله یا اتّقوا النّار: از خدا بترسید و از آتش جهنم بترسید. البته طبق پژوهش قبلی من که معنی ترسیدن بود ترسیدن را هم می توان نوعی معنی از همان نگهداری کردن دانست زیرا ترس از خدا به معنی ترس از عدالت اوست و ترس از عدالت خدا به معنی اینکه ما باید بترسیم که نکند کاری کنیم که در آینده مجبور به مجازات شدن برای آن باشیم که این هم همان حفظ و نگهداری از کارهایمان است. ولی کسی مدعی اشتباه بودن کلمه ترس در معنی تقوا نشده است و این معنی کردن ایرادی ندارد. اما معنی درست جمله های اتقوا الله و اتقوا النار این است که خود را از آتش جهنم حفظ کنید یا خود را از کیفر الهی حفظ بگردانید.
چیزی که دارای ایراد است ترجمه این لغت به پرهیز کردن است. زیرا تا حالا هیچ یک از اهل لغت آن را به پرهیزکاری ترجمه نکرده است ولی با این حال بیشتر اوقات در زبان فارسی این لغت به پرهیزکاری ترجمه می شود.
هر کسی که در این دنیا هدفی دارد برای رسیدن به هدف خود باید به یک سری اصول که لازمه رسیدن او به هدف است عمل کند. همچنین باید از تمام کار هایی که او را از هدف دور می کند و مانع رعایت آن اصول می شود خود را «حفظ» کند.
بنابراین تقوا الهی یعنی این که انسان خود را از هرچیزی که دین او را تهدید می کند و مانع رسیدن او به هدف دینی اش می شود حفظ کند و مرتکب آن ها نشود.
تقوا در اعمال به دو صورت می تواند باشد: تقوا ای که ضعف است و تقوایی که قوت است.
نوع اول اینگونه است که انسان برای این که خود را از انجام گناه حفظ کند از عواملی که باعث انجام آن گناه است دور کند. همانند انسانی که برای بیمار نشدن به یک بیماری واگیر دار خود را از عوامل انتقال بیماری دور نگه دارد.
نوع دوم اینگونه است که فرد به خود قوت روحی ای بدهد تا اگر در شرایط انجام گناه بود گناه نکند. مانند کسی که برای بیمار نشدن از واکسن هایی استفاده می کند تا ویروس وارد بدنش نشود.
در زمان حال تصور مردم از تقوا همان تقوا نوع اول است. مثلا وقتی می گویند طرف فرد با تقوایی است منظورشان این است که او فرد محتاطی است و خود را از گناه دور نگه داشته است.
شاید علت این نوع تفکر ترجمه این کلمه به پرهیز در زبان فارسی است زیرا پرهیز یعنی دوری کردن و این جا تقوا معنی دور از اجتماع را گرفته است.
ذنب چیست؟